اولویت دادن به یک رژیم غذایی متعادل با کالری، پروتئین و مواد مغذی ضروری کافی برای حفظ سلامت و روحیه عمومی هموطنان عزیزمان بسیار مهم است. لذا دفتر بهبود تغذیه جامعه معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در شرایط کنونی کشور توجه هم میهنان عزیز را به رعایت نکات زیر معطوف میدارد:

• بهتر است ضمن رعایت خونسردی و آرامش در تمام شرایط، به اندازه نیاز خانوار خرید مواد غذایی انجام شود و از خرید و انبار کردن بیش از اندازه مواد غذایی خودداری کنیم. خوشبختانه واحدهای تولیدی مواد غذایی در کشور با تمام ظرفیت در حال کار هستند و نگرانی خاصی بابت دسترسی به مواد غذایی ضروری در کشور وجود ندارد.
• تمام هموطنان عزیز تمرکز کافی بر در دسترس بودن غذاهای سالم و فاسد نشدنی داشته باشند تا در صورت تشدید اوضاع بتوانند برای تامین کالری، پروتئین و مواد مغذی کافی از آنها استفاده کنند.
• دسترسی به آب آشامیدنی تمیز و سالم یکی دیگر از نکات مهم تغذیه ای در شرایط کنونی کشور است که بهتر است همواره مد نظر هموطنان عزیز قرار گیرد. خوشبختانه تامین آب آشامیدنی سالم در تمام نقاط کشور مهیاست و نگرانی خاصی بابت این امر وجود ندارد. با این حال، توصیه میشود در صورت تهیه آب معدنی، بهتر است آنها را در مقابل نور خورشید قرار ندهید.
• از مصرف کالری کافی برای حفظ سطح انرژی و جلوگیری از تحلیل عضلات، به ویژه در شرایط استرس، اطمینان حاصل کنید. توصیه می شود انرژی مورد نیاز خود را از اقلام غذایی سالم و بی ضرر مثل غلات سبوس دار، میوه ها و سبزیها و حبوبات تامین کنید. دقت کنید که بعلت شرایط دورکاری در کشور و در برخی موارد کاهش فعالیت بدنی و همچنین دسترسی به تمام غذاها در منزل، احتمال افزایش دریافت کالری در برخی افراد وجود دارد که خود می تواند باعث افزایش وزن و خطرات بعدی شود. این در حالی است که با توجه به شرایط پیشگفت، نیاز به انرژی نسبت به روزهای معمول شاید کمی کمتر شده باشد. لذا دریافت انرژی را متناسب با سطح فعالیت خود تنظیم کنید و از مصرف بی رویه کالری خودداری کنید.
• مصرف مقادیر کافی پروتئین برای حفظ توده عضلانی ضروری است. می توانید پروتئین مورد نیاز بدن را از انواع پروتئینهای حیوانی (مثل تخم مرغ و گوشتها) و گیاهی (مثل حبوبات، سویا و آجیلها) تامین کنید. در صورت تشدید تنش ها، منابع پروتئینی فاسد نشدنی با ماندگاری بالا مانند گوشت های کنسرو شده، حبوبات، سویا یا آجیل را در اولویت قرار دهید.
• برای تامین انرژی مورد نیاز خود، منابع غذایی حاوی کربوهیدراتهای پیچیده مثل نان، برنج و حبوبات را انتخاب کنید.
• با توجه به فصلی که در آن قرار داریم و شرایط دورکاری و کاهش فعالیت بدنی در برخی افراد نسبت به روزهای معمول، به منظور جلوگیری از افزایش دریافت کالری و همچنین تامین فیبر و مواد مغذی مورد نیاز بدن، میوه ها و سبزیجات تازه میان وعده های بسیار خوبی به شمار می آیند که خوشبختانه در اغلب نقاط کشور در دسترس می باشند. در صورت تشدید اوضاع که دسترسی به میوه های تازه مقدور نباشد میتوان از میوه های خشک و یا میوه‌ها و سبزیجات کنسرو شده استفاده کرد.
• ‌ بهتر است مصرف تنقلاتی مثل چیپس و پفک و نوشابه ها و آبمیوه های صنعتی و همچنین غذاهای آماده و فرآوری‌شده مثل سوسیس، کالباس، پیتزا، انواع سوخاری ها و فست فودها حتی الامکان محدود شود. کالری، چربی، نمک و قند بالای موجود در بسیاری از این محصولات غذایی می توانند برای سلامت شما آسیب رسان باشند. بهتر است در چنین شرایطی روی دریافت غذاهای سنتی، کامل، کم‌فرآوری‌شده که ارزش غذایی بیشتری دارند تمرکز کنید.
• خوردن لبنیات را در طی این ایام فراموش نکنید. به ویژه خوردن یک لیوان شیر کم چرب در هنگام خواب باعث بهبود کیفیت خواب شما می شود و می تواند به آرامش روانی شما نیز خیلی کمک کند.

• رعایت مواردی که مانع گرمازدگی می شود.کودک در معرض نور مستقیم خورشید قرار نداشته باشد.
• رعایت تغذیه کودک و پیشگیری از افت قند خون
• نوشیدن مایعات (آب و آبمیوه های غیر صنعتی )بمنظور پیشگیری از کم آبی کودک
• همراه داشتن داروهایی که کودک بخاطر بیماری خاصی بصورت مدت دار مصرف می نماید.
• پرهیز از درمانهای غیر علمی در هنگام بیماری
• تغذیه شیرخوار زیر ٢ سال ترجیحا با شیر مادر
• کودکان را از افراد بیمار و محل های شلوغ دور نگهدارید.
• شيرخواران در ۶ ماه اول عمر، نياز به هيچ ماده غذايي جز شيرمادر ندارند و بعد از ۶ ماهگي نيز شيرمادر همراه با غذاهاي كمكي توصیه می شود.
• تغذیه با شیر مادر از بیماریهای اسهالی و تنفسی ،کوتاه قدی، چاقی و دیابت پیشگیری می کند.
• در صورت داشتن علائم خطر نوزادی از قبیل اسهال، استفراغ، تب، شلی و بیحالی، بیقراری، زردی پوست نوزاد، ضعیف شدن مکیدن نوزاد، تنفس مشکل دار و ناله کردن در هنگام تنفس به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید.
• کودک را در معرض مایعات داغ و وسایل سوزاننده )از قبیل سماور، بخاری، اجاق، کرسی، منقل، تنور، اتو و….( قرا ر ندهید.
• خواباندن نوزاد نزدیک وسایل حرارتی وآشپزی احتمال بروز خطر را بیشتر می کند به خصوص زمانی که اطفال دیگری هم در منزل حضور داشته باشند.
• محیط زندگی کودکتان را عاری از دود (سماور، والر، منقل و …) نگه دارید.
• کمک های اولیه و احیای قلبی عروقی شیرخوار رابیاموزید.
• وسایلی مثل گردنبند، پلاک و... به لباس یا تخت نوزاد آویزان نشوند زیرا می تواند زمینه ساز خطر احتمال صدمه و بلعیدن آن ها باشد.
• هرگز از داروهای مخدر برای کودک استفاده نکنید
• قبل از مصرف هر نوع دارو برای کودک از محتوای آن مطمئن شوید.
• مصرف خودسرانه دارو در کودکان عوارض جبران نشدنی در پی دارد.
• صندلی عقب اتومبیل ایمن ترین محل برای کودکان است.
• از صندلی مخصوص کودک در اتومبیل استفاده کنید.
• کودک را نباید تنها در منزل رها کرد یا مراقبت از او را به عهده کودکان یا افراد غیر مسئول گذاشت.
• مواد شیمیایی (شوینده، پاک کننده، سموم) و داروها را دور از دسترس کودکتان قرار دهید.

مهمترین و مؤثرترین راههای پیشگیری از ابتلا به بیماری های منتقله از آب و غذا در بحران

• استفاده از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی و رعایت بهداشت مواد غذایی
• سالم سازی سبزیجات و میوه جات ( پاکسازی، انگل زدایی، ضدعفونی و شستشو)
• شستشوی صحیح دستها با آب و صابون
• قبل از غذا یا شیر دادن به کودک حتماً دستهای خود را با آب و صابون بشوییم
• تغذیه کودک با شیرمادر
• آموزش به کودکان برای رعایت نکات بهداشتی قبل از مصرف غذا
• باید توجه داشت یخ زدن موجب از بین رفتن میکروب‌ها نمی‌شود بنابراین یخی که از آب آلوده تهیه شده باشد می‌تواند موجب انتقال آلودگی و ابتلا افراد به بیماری شود.
• کنسروها در صورت آلودگی می‌توانند موجب ایجاد مسمومیت‌های خطرناکی شوند لذا قبل از مصرف حتما باید به مدت ٢۰ دقیقه کنسروها را جوشاند
• مواد غذایی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ به طور کامل پخته شده و از مصرف نیم پز این مواد خودداری شود
• باید توجه شود که رشد باکتری ها در دمای یخچال متوقف نمی شود بلکه با سرعت کمتری انجام می گیرد بنابراین ضروریست مواد غذایی پخته شده پس از خارج کردن از یخچال به طور کامل گرم و سپس مصرف شوند
• مواد غذایی پخته شده در کوتاه‌ترین فاصله زمانی مصرف شود
• تا آنجا که ممکن است میوه‌ها را باید به صورت پوست کنده مصرف کرد
• از خرید مواد غذایی از فروشندگان دوره گرد خودداری کرد
• غذا را به صورت خانگی تهیه و مصرف نموده و تا آنجا که ممکن است از مصرف غذاهای آماده در خارج از خانه خودداری کرد
• دور نگه داشتن ظروف و مواد غذایی از دسترس حشرات (سوسک و مگس)
• اگر به هر دلیلی فردی مبتلا به اسهال و یا استفراغ شد خصوصا کودکان زیر پنج سال ، افراد سالمند و زنان باردار یا افراد دارای بیماریهای مزمن ، باید حتما به پزشک مراجعه کرده و از خوددرمانی پرهیز نماید. جبران آب و املاح از دست رفته در بیماران مبتلا به اسهال بسیار اهمیت دارد. استفاده از پودر ORS و تجویز مایعات خانگی مانند آب سیب رقیق شده طبیعی بدون اضافه کردن شکر توصیه می‌شود
• باید در نظر داشت که بیمار مبتلا به اسهال اگر پس از مراجعه به پزشک و درمان، بهبود نیافته و دچار علائمی شامل افزایش دفعات مدفوع آبکی، ناتوانی در خوردن و آشامیدن، تشنگی بسیار زیاد، استفراغ های مکرر، تب و وجود خون در مدفوع و کاهش سطح هوشیاری شود باید دوباره به پزشک مراجعه کند

راهکارهای زیر به تنظیم هیجانات کمک می‌کنن

• احساسات خودت را شناسایی کن و بپذیر تا بتوانی بهتر با آن‌ها کنار بیایی. مثال: بگید «من الان نگرانم و این قابل درکه چون شرایط سخت شده».
• به خودت اجازه بده ناراحتی، غم یا ترس را احساس کنی. مثال: لازم نیست خودت رو سرزنش کنی که چرا ناراحتی. برای کاهش استرس، فعالیت‌های ساده مثل نیایش،ورزش، پیاده‌روی، تنفس عمیق یا مراقبه انجام بده. مثال: روزی ۵ دقیقه نفس عمیق بکش یا کمی نرمش سبک انجام بده و یا دعا بخوان. در لحظه حال متمرکز باش. مثال: وقتی چای می‌خوری فقط روی طعم و گرماش تمرکز کن، نه فکر کردن به گذشته یا آینده.
• تجربه‌های احساسی خود را بنویس. مثال: هر شب چند خط درباره احساست توی دفترچه بنویس.
• کارهای عادی روزانه مثل خواب منظم، غذا خوردن در ساعات مشخص و برنامه‌ریزی روزانه را انجام بده. مثال: حتی اگر شرایط سختی داری، سعی کن صبحانه رو به موقع بخوری و سعی کن شبها به موقع بخوابی.
• از عادت‌های سالم مثل نوشتن، دعا، عبادت یا گفتگو با فردی مطمئن استفاده کن.
• فعالیت‌هایی که بهت حس خوب می‌ده رو انجام بده.مثال: مثل گوش دادن به موسیقی، دوش گرفتن، صحبت با دوست صمیمی یا آشپزی کردن.
• کارهای کوچک و قابل انجام را انتخاب و انجام بده. مثال: مثلا فقط یک کشو را مرتب کن.
• کافئین، الکل و مواد مخدر را محدود یا قطع کن. چون باعث بی‌قراری و اضطراب می‌شن.
• وعده‌های غذایی را حذف نکن و طبق برنامه معمول روزمره پیش برو. همچنین از مصرف بیش‌ازحد کافئین که ممکن است باعث بی‌قراری بشه، خودداری کن.
• محدودسازی دریافت اطلاعات:در شرایط سخت، دیدن یا شنیدن خبرهای زیاد(به ویژه از منابع نامعتبر) می‌تونه اضطراب و نگرانی رو زیاد کنه.
• برای محافظت از سلامت روانی‌تون:فقط از منابع معتبر خبری استفاده کنید و از شایعات دوری کنید. مثال: به‌جای شنیدن خبرهای ترسناک از گروه‌های ناشناس، فقط به اخبار رسمی گوش بدید.
• مدت زمانی که اخبار می‌بینید یا می‌شنوید را مدیریت کنید و از دیدن مداوم آن خودداری کنید. مثال: تصمیم بگیرید فقط یک‌بار در روز، مثلاً عصرها اخبار رو چک کنید.
• به‌جای دنبال‌کردن خبرهای ناراحت‌کننده با جزئیات، روی اطلاعات کاربردی تمرکز کنید. مثال: اگر دنبال خبر هستید، چیزهایی بخونید که بهتون کمک می‌کنه تصمیم بگیرید یا از خودتون مراقبت کنید.

• استفاده از آب آشامیدنی سالم و بهداشتی و رعایت بهداشت مواد غذایی.
• سالم سازی سبزیجات و میوه جات ( پاکسازی، انگل زدایی، ضدعفونی و شستشو).
• شستشوی صحیح دستها با آب و صابون.
• قبل از غذا یا شیر دادن به کودک حتماً دستهای خود را با آب و صابون بشوییم.
• تغذیه کودک با شیرمادر.
• آموزش به کودکان برای رعایت نکات بهداشتی قبل از مصرف غذا.
• باید توجه داشت یخ زدن موجب از بین رفتن میکروب‌ها نمی‌شود بنابراین یخی که از آب آلوده تهیه شده باشد می‌تواند موجب انتقال آلودگی و ابتلا افراد به بیماری شود.
• کنسروها در صورت آلودگی می‌توانند موجب ایجاد مسمومیت‌های خطرناکی شوند لذا قبل از مصرف حتما باید به مدت ٢۰ دقیقه کنسروها را جوشاند.
• مواد غذایی مانند گوشت، ماهی، تخم مرغ به طور کامل پخته شده و از مصرف نیم پز این مواد خودداری شود.
• باید توجه شود که رشد باکتری ها در دمای یخچال متوقف نمی شود بلکه با سرعت کمتری انجام می گیرد بنابراین ضروریست مواد غذایی پخته شده پس از خارج کردن از یخچال به طور کامل گرم و سپس مصرف شوند.
• مواد غذایی پخته شده در کوتاه‌ترین فاصله زمانی مصرف شود.
• تا آنجا که ممکن است میوه‌ها را باید به صورت پوست کنده مصرف کرد.
• از خرید مواد غذایی از فروشندگان دوره گرد خودداری کرد.
• غذا را به صورت خانگی تهیه و مصرف نموده و تا آنجا که ممکن است از مصرف غذاهای آماده در خارج از خانه خودداری کرد.
• دور نگه داشتن ظروف و مواد غذایی از دسترس حشرات (سوسک و مگس).
• اگر به هر دلیلی فردی مبتلا به اسهال و یا استفراغ شد خصوصا کودکان زیر پنج سال ، افراد سالمند و زنان باردار یا افراد دارای بیماریهای مزمن ، باید حتما به پزشک مراجعه کرده و از خوددرمانی پرهیز نماید. جبران آب و املاح از دست رفته در بیماران مبتلا به اسهال بسیار اهمیت دارد. استفاده از پودر ORS و تجویز مایعات خانگی مانند آب سیب رقیق شده طبیعی بدون اضافه کردن شکر توصیه می‌شود.
• باید در نظر داشت که بیمار مبتلا به اسهال اگر پس از مراجعه به پزشک و درمان، بهبود نیافته و دچار علائمی شامل افزایش دفعات مدفوع آبکی، ناتوانی در خوردن و آشامیدن، تشنگی بسیار زیاد، استفراغ های مکرر، تب و وجود خون در مدفوع و کاهش سطح هوشیاری شود باید دوباره به پزشک مراجعه کند.