فهرست مندرجات
- آنفلوآنزا چیست؟
- راه های انتقال
- علائم و نشانه ها
- تشخیص و درمان
- پیشگیری
- در مراکز خدمات جامع سلامت برای چه کسانی واکسن آنفلوآنزا ارائه می شود؟
- پیام های آموزشی
- رسانه های آموزشی
آنفلوآنزا چیست؟
انفلوآنزا یکی از بیماری های ویروسی است که بر سیستم تنفسی تاثیر می گذارد و بسیار مسری است. معمولا بیشتر مبتلایان طی 1 تا 2 هفته درمان می شوند. اما در برخی از بیماران، این بیماری می تواند بسیار خطرناک و مزمن شود؛ به ویژه در سالمندان، نوزادان و مبتلایان به بیماری های مزمن.
آنفلوانزای انسانی بیماری بشدت واگیر می باشد و معمولا بوسیله سرفه و عطسه یک فرد بیمار منتشر می گردد.این بیماری با بیماری سرماخوردگی متفاوت است. 4 گونه ویروس آنفلوانزا تاکنون شناسایی گردیده است شامل :D-C-B-A
الف-نوع A ویروس آنفلوانزا باعث بیماری در انسان و حیوان می گردد و منجر به مشکلات بهداشت عمومی می گردد. داده های تاریخی بیانگر خطر انتقال آنفلوانزا بین حیوانات و انسان و توانایی بالقوه ایجاد خطر پاندمی (جهانگیری) با این نوع ویروس می باشند.
ب-نوع B ویروس آنفلوانزا در جامعه انسانی در گردش می باشد و عامل اپیدمی های(همه گیری یا طغیان ) فصلی می باشد. تحقیقات اخیر نشان داده است که حتی فوک های دریایی می توانند به این نوع ویروس آلوده شوند.
ج-نوع C ویروس آنفلوانزا می تواند هم انسان و هم خوک را آلوده نماید اما بطور کلی منجر به بیماری متوسط شده و بندرت نیز گزارش می شود.
نوع D ویروس آنفلوانزا بطور اولیه گاو را آلوده می نماید و مشخص نشده است که می تواند سبب آلودگی یا بیماری در انسان گردد.
بطورکلی آنفلوانزا با میزان ابتلای تخمینی سالیانه 5-10 درصد در بالغین و 20-30 درصد در کودکان رخ می دهد.ناخوشی یا بیماری حاصله میتواند منجر به بستری شدن در بیمارستان یا مرگ بویژه و عمدتا در گروههای پرخطر(کودکان، سالمندان،افراد دارای بیماری مزمن)گردد.اپیدمی های بیماری می تواند منجر به غیبت از کار در گروههای کاری بزرگ و یا مدارس و کاهش تولید گردد.براورد
راه های انتقال
ویروس های آنفلوآنزا از طریق عطسه و سرفه فردی که دچار این بیماری شده، در هوا پراکنده می شوند. این ویروس ها می توانند از طریق مخاطات (مخاط چشم، بینی یا دهان) وارد بدن شوند. در اماکن شلوغ، انتقال ویروس آنفلوآنزا سریع تر صورت می پذیرد. متاصلانه فردی که هنوز دچار علایم این بیماری نشده - و شاید خودش هم از بیماری اش خبر نداشته باشد - نیز می تواند ویروس آنفلوآنزا را به دیگران منتقل کند. بیماری آنفلوآنزا، به ویژه در 3 روز نخست ابتلا به بیماری، بسیار مسری است.
علائم و نشانه ها
رایج ترین علایم آنفلوآنزا عبارتند از:
- سردرد
- تب و لرز
- عطسه و سرفه
- آبریزش بینی
- گلودرد
- درد عضلانی
آنفلوانزای فصلی با شروع ناگهانی تب، یا احساس تب/ لرز، سرفه (معمولاً خشک)، سردرد، درد عضلانی و درد بدن، خستگی، گلودرد و آبریزش بینی مشخص می شود. گاهی تب وجود ندارد.
گاهی اسهال و استفراغ دیده می شود که اسهال و استفراغ در کودکان شایع تر است.
اما در سالمندان و افراد دارای نقص سیستم ایمنی تب بروز نمی کند. علائم غیر معمول آنفلوانزا از جمله ضعف بسیار شدید در سالمندان مراکز نگهداری سالمندان رخ می دهد. آنفلوانزای بدون عارضه در اکثر موارد طی 3 تا 7 روز بهبود می یابد، اگرچه ممکن است سرفه و ضعف بیش از دوهفته بویژه در سالمندان و بیماران مزمن ریوی باقی بماند.
افتراق های عمده بیماری آنفلوانزا با سایر بیماریهای شایع |
|||||
علایم |
کروناویروس (کووید-19) |
سرماخوردگی |
آنفلوانزا |
آلرژی |
آسم |
علائم از خفیف تا شدید |
(شروع تدریجی علائم) |
(شروع ناگهانی علائم) |
(شروع ناگهانی علائم) |
(شروع تدریجی یا ناگهانی علائم) |
|
مدت زمان علائم |
7-25 روز |
کمتر از 14 روز |
7-14 روز |
جندین هفته |
می تواند سریع یا بیشتر طول بکشد |
سرفه |
شایع(معمولاً خشک) |
شایع و خفیف |
شایع(معمولاً خشک) |
نادر(معمولا خشک) |
شایع(می تواند خشک یا مرطوب باشد) |
خس خس سینه |
ندارد |
ندارد |
ندارد** |
ندارد** |
شایع |
تنگی نفس |
گاهی اوقات |
ندارد |
ندارد** |
ندارد** |
شایع |
درد قفسه سینه |
گاهی اوقات |
ندارد |
ندارد** |
ندارد** |
شایع |
تنفس سریع |
گاهی اوقات |
ندارد |
ندارد** |
ندارد** |
شایع |
عطسه |
ندارد |
شایع |
ندارد** |
شایع |
ندارد*** |
آبریزش بینی |
نادر |
شایع |
گاهی اوقات |
شایع |
ندارد*** |
گلو درد |
گاهی اوقات |
شایع |
گاهی اوقات |
گاهی اوقات(معمولا خفیف) |
ندارد*** |
تب |
شایع |
در صورت وجود، کوتاه مدت است |
شایع |
ندارد |
ندارد |
احساس ضعف و خستگی |
گاهی اوقات |
گاهی اوقات |
شایع |
گاهی اوقات |
گاهی اوقات |
سردرد |
گاهی اوقات |
نادر |
شایع |
گاهی اوقات |
نادر |
بدن درد |
گاهی اوقات |
شایع |
شایع |
ندارد |
ندارد |
اسهال و استفراغ |
گاهی اوقات |
نادر |
گاهی اوقات |
ندارد |
ندارد |
لرز |
گاهی اوقات |
ندارد |
گاهی اوقات |
ندارد |
ندارد |
کاهش حس چشایی و بویایی |
گاهی اوقات |
نادر |
نادر |
نادر |
ندارد |
تشخیص و درمان
تشخیص این بیماری معمولا از طریق ارایه شرح حال کامل صورت می پذیرد. درمان این بیماری نیز مانند سرماخوردگی، استراحت کافی و مصرف مایعات است. مصرف آسپیرین یا استامینوفن نیز می تواند برخی علایم این بیماری، به ویژه تب و درد عضلانی را کاهش دهد. اما مصرف آسپیرین به کودکان و نوجوانان توصیه نمی شود. استفاده از آنتی بیوتیک ها نیز برای درمان آنفلوآنزا ضرورت ندارد اما گاهی اوقات برای پیشگیری از عاضه پنومونی (ذات الریه)، مصرف آنتی بیوتیک ها توصیه می شود.
پیشگیری
از تماس مستقیم با فرد مبتلا و لس اشیائی که او با آنها تماس داشته، پرهیز کنید. دست هایتان را به طور مرتب بشویید. استفاده از واکسن آنفلوآنزا نیز می تواند سودمند باشد؛ بویژه برای سالمندان بالای 65 سال، مبتلایان به بیماری های مزمنی مانند دیابت، مبتلایان به عفونت های تنفسی و مراقبان افراد بیمار یا سالمند.
در مراکز خدمات جامع سلامت به چه کسانی واکسن آنفلوآنزا ارائه می شود؟
واکسیناسیون سالانه آنفلوانزا امروزه برای تمام افراد بالای ٦ ماه سن توصیه میشود، اما با عنایت به محدودیت تولید و سهمیه واکسن آنفلوانزای انسانی اختصاص یافته، براساس توصیه های بین المللی و تصمیمات کمیته ملی کشوری آنفلوانزا دستورالعمل نحوه مصرف در گروههای اولویت دار مشمول دریافت واکسن انفلوانزا به شرح زیر است:
- اولویت اول: کسانی که در درجه اول اولویت بندی قرار دارند
- کارکنان شاغل در بیمارستان با هماهنگی معاونت محترم درمان.
- کارکنان شاغل در آزمایشگاه های تشخیصی و تحقیقاتی با اولویت آزمایشگاه های ویروس شناسی دولتی و دانشگاهی.
- کارکنان شاغل در درمانگاه ها و کلینیک های تخصصی و فوق تخصصی دانشگاه های علوم پزشکی.
- کلیه دانشجویان گروه های پزشکی و پیراپزشکی در فصول سرد سال (از مهرماه به بعد).
- کلیه گروه های اولویت دار فوق الذکر در بیمارستان های دولتی که زیر مجموعه وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نمی باشند، بیمارستان های غیر دولتی، خیریه، خصوصی نیز مشمول دریافت واکسن آنفلوانزا می باشند.
- کارکنان شاغل در نظام بهداشتی کشورشاغل در واحدهای تحت پوشش شامل خانه های بهداشت، پایگاههای سلامت، تسهیلات زایمانی، مراکز جامع خدمات سلامت، ستادهای شهرستان و استان.
- کارکنان شاغل در پایگاه های اورژانس پیش بیمارستانی (11٥) با هماهنگی سازمان اورژانس و مدیریت فوریت های پزشکی.
- کارکنان مستقر در پایگاهها/ مراکز مراقبت بهداشتی مرزی (پایانه های مرزی زمینی، دریایی، هوایی، ریلی).
- کارکنان بهداشتی درمانی شاغل بخش های ارائه کننده خدمات بهداشتی و درمانی در سایر سازمان ها و ادارات دولتی با هماهنگی و معرفی نامه دستگاه مربوطه و با در نظر گرفتن اولویت های ذکر شده فوق.
- کارکنان سازمان دامپزشکی و سازمان حفاظت محیط زیست که در قسمتهای مرتبط با پرندگان فعالیت می نمایند (برابر معرفی نامه سازمان های مربوطه).
- کارکنان نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی شاغل در بخشهای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی با هماهنگی و معرفی اداره بهداشت و درمان نیروهای مذکور (با هماهنگی ستاد کل نیروهای مسلح).
- بیماران AIDS/HIV با هماهنگی مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری دانشگاههای علوم پزشکی.
- بیمارانی که به هر علتی دچار ضعف سیستم ایمنی (immunocompromised) هستند: اولویت با بیماران مبتلا به بدخیمی با یا بدون شیمی درمانی یا رادیو تراپی، گیرندگان پیوند، دیالیزی، تالاسمی ماژور، آنمی سیکل سل، هموفیلی هماهنگی معاونت درمان و انجمن های مربوطه (شامل گروه سنی اطفال هم می شود) بیماران خاص و نادر و صعب العلاج با هماهنگی معاونت درمان و انجمن های مربوطه با برنامه ریزی لازم با توجه به سهمیه واکسن و رعایت اولویت بندی اقدام گردد.
- گروه های پرخطر در جامعه ایثارگران و جانبازان (همچنین کسانی که در آسایشگاههای نگهداری جانبازان هستند و پرسنل این آسایشگاه ها): در این گروه اولویت با افراد دارای بیماریهای مزمن و زمینه ای (مطابق با بند1٣)، افراد دچار ضعف سیستم ایمنی (مطابق بند ٩)، افراد مبتلا به چاقی مفرط (مطابق با بند 1٦ )می باشد.
- کارکنان و سالمندان ساکن در مراکز نگهداری سالمندان، معلولین جسمی حرکتی، معلولین عصبی عضلانی، معلولین ذهنی، بیماران روانی مزمن،کودکان بی سرپرست و زنان آسیب دیده اجتماعی: با هماهنگی سازمان و ادارات کل بهزیستی.
- زنان باردار و زنان تا دوهفته پس از زایمان: با توجه به اینکه آنفلوانزا در خانم های باردار با خطرات زیادی همراه است، لذا انجام واکسیناسیون برای خانمهای باردار/ یا مادران تا دو هفته بعد از زایمان در اولویت بالا قرار دارد.
- اولویت دوم:
- کسانی که جزو گروه پرخطر محسوب می شوند، ولی در گروه بیماران خاص قرار ندارند، با درخواست خود و تجویز پزشک می توانند از طریق بخش خصوصی و داروخانه ها واکسن را دریافت نمایند.
- افراد ٦ ماه تا زیر ٦٥ سال که دارای بیماری های مزمن و زمینه ای: شامل بیماری های ریوی (منجمله آسم کنترل نشده و(COPD)، قلبی عروقی (منجمله بیماری قلبی عروقی پرفشاری خونisease cardiac hypertensive بنا به تشخیص پزشک معالج)، کلیوی، کبدی، نورولوژیک، هماتولوژیک، غدد (منجمله دیابت ملیتوس)، اختلالات متابولیک. اولویت در این افراد با گروههای زیر می باشد:
- افراد مبتلا به دیابت تیپ یک و تیپ دو که عارضه دار شده اند.
- مبتلایان به ضایعات نخاعی و بیماریهای عصبی عضلانی.
- بیماران دارای سوء جذب شدید یا سوء تغذیه.
- بیماران دارای نقص و سرکوب ایمنی از جمله بیمارانی که توسط دارو دچار نقص ایمنی شدهاند.
- افراد فاقد طحال (بدنبال عمل طحال برداری و یا نبودن مادرزادی طحال و یا asplenia functional (بعنوان مثال در آنمی سیکل سل).
پیام های آموزشی:
رسانه های آموزشی: