• کودکان مانند بزرگسالان و حتی بیشتر از آنها تحت تاثیر بحرانها و استرس ها قرار می گیرند.
• کودکان ممکن است با توجه به سنشان واکنش های هیجانی و افکار مختلف (مانند دنبال مقصر گشتن، بزرگنمایی خطرات یا انکار خطرات) داشته باشند.
• کودکان اغلب نمی­توانند در مورد بحران­ها و استرس­ها به­خوبی صحبت کنند و ممکن است به شکل­های متفاوتی به آن واکنش نشان دهند (به والدین بچسبند، گوشه­گیر، مضطرب، بی­قرار، عصبانی شوند و حتی شب­ادراری پیدا کنند).

چگونه با کودکان در مورد شرایط بحرانی گفتگو کنیم؟

• کودکان میزان امن بودن خودشان را از هیجانات والدین متوجه می­شوند.
• هنگام گفتگو با کودک، با آرامش صحبت کنیم.
• الگوی خوبی برای کودک باشیم.
• در شرایط بحران اول باید استرس خودمان را مدیریت کنیم تا بتوانیم استرس فرزندمان را مدیریت کنیم.
• تلاش کنیم بر ترس­های خود مسلط باشیم.
• لزومی ندارد نگرانی خود را از کودک مخفی کنیم.
• اگر کودک متوجه استرس ما شد، علت نگرانی و استرس خود را به زبان ساده با او درمیان بگذاریم.
• ابتدا دانسته­ها و نگرانی­های کودک را در مورد بحران بپرسیم. بررسی کنیم آیا سوء برداشت­ها و نگرانی­های کاذبی دارد.
• از کودک بپرسیم: تو راجع به این موضوع چه شنیده­ای؟؛ راجع به این شرایط چه فکری داری؟؛ چه چیزهایی نگرانت می­کند؟
• کودک را تشویق کنیم، در مورد اتفاق­ها و ترس­هایش حرف بزند و گوش کنیم.
• کودک را برای حرف زدن و بیان احساسات تحت فشار قرار ندهیم.
• به کودک بگوییم که تجربه احساسات مختلف مانند ترس در زمان کرونا طبیعی است.
• به کودکان با زبانی ساده و قابل فهم اطلاعات درست بدهیم.
• برای صجبت با کودک، از کلماتی استفاده کنیم که اهمیت موضوع را نشان می­دهند ولی ترس و وحشت ایجاد نمی­کنند. مثلا «احتمال ابتلا به یک بیماری شبیه سرماخوردگی وجود دارد و بعضی افراد بیماری شدیدتری را می گیرند، پس لازم است مراقبت کنیم که بیمار نشویم».
• کودک را نترسانیم. مثلا نگوییم: «اوضاع خیلی خطرناک یا وحشتناک است، امکان دارد همه بمیرند».
• در شرایط سخت، هرچه سن کودک کمتر باشد، به توجه، اطمینان بخشی و آرامش بیش­تری نیاز دارد.
• به کودک بگوییم کنارش هستیم و از او حمایت می­کنیم.
• همه‌ اطلاعات را یک‌جا به کودک ندهیم.
• در هر مرحله اطلاعات مورد نیاز را در اختیار کودک قرار دهیم. مثلا قبل از ابتلا افراد نزدیک یا خود کودک، اطلاعات مربوط به پیشگیری را بدهیم و زمانی­که بیماری در افراد خانواده یا خود کودک بروز کرد، اطلاعات مربوط به مراقبت در این شرایط را بدهیم.
• لازم نیست پاسخ همه سوالات کودک را بدانیم.
• از دادن اطلاعاتی که از درستی آن ها مطمئن نیستیم یا چیزی نمی­دانیم، اجتناب کنیم.
• امکانات مراقبتی و حمایتی را به کودک معرفی و امید را در او تقویت کنیم. مثلا در مورد همه­گیری بیماری­ها توضیح دهیم: اگر بیمار شویم پزشکان، پرستاران و پرسنل بهداشت و درمان به ما کمک می کنند. ضمنا اگر لازم باشد دوستان و فامیل هم آماده هستند که کمک کنند.
• راه­های پیشگیری از ابتلا به بیماری را متناسب با سن کودک به او یاد دهیم. می­توانیم این آموزش را از طریق بازی منتقل کنیم. مثل نحوه شستن دست.
• تاحد امکان اخبار را در حضور کودکان دنبال نکنیم.
• سعی کنیم مواجهه کودک با اخبار و صحنه­های دل­خراش را تا حد ممکن محدود کنیم. نیازی نیست تمام جزئیات مانند تعداد مرگ ناشی از کرونا را به او بدهیم.
• تا حد ممکن، نظم برنامه­های روزمره کودک مانند غذا، خواب و بازی را حفظ کنیم.
• اگر کودک از تنها خوابیدن اجتناب می­کند موقع خوابیدن کنارش باشیم.
• متناسب با سن کودک، راه­های ساده برای کاهش نشانه های اضطراب به او یاد دهیم مانند: تنفس آهسته و عمیق، مثال پر و خالی شدن بادکنک را بگوییم؛ تمرینات تن آرامی را به او یاد دهیم، مثل یک عروسک پارچه­ای خودش را شل کند؛ به موسیقی آرام بخش گوش کند؛ یا مشغول بازی شود.
• توجه کودکان را به واکنش­ها و رفتارهای اطرافیان و دوستان جلب کنیم.
• از کودک بخواهیم توجه کند دیگران چطور با شرایط بحرانی کنار می­آیند؟ مثلا با بقیه صحبت می­کنند؟ تلویزیون می­بینند، یا بازی می­کنند.
• بیش­تر کودکان با شرایط بحران کنار می­آیند ولی در برخی موارد ممکن است که شدت استرس، اضطراب و اجتناب کودک زیاد باشد، در این صورت با متخصصان سلامت روان مشورت کنیم.

زمان­هایی که کودکان وقت بیش­تری در خانه می­مانند، چه کنیم؟

• کودکان درشرايط بحران و پس از وقوع حوادث ناگوار بيش از هر زمان ديگری نياز به بازی و تفريح دارند.
• بازی باعث منحرف کردن توجه کودکان از استرس می شود و به آنها آرامش می دهد.
• سعی کنیم برنامه های سرگرمی و بازی کودکان را بیشتر کنیم.
• زمانی را در نظر بگیریم کودک تلویزیون ببیند، موزیک گوش دهد, کاردستی درست کند، کتاب بخواند.
• وقت بیش­تری به کودکان اختصاص بدهیم. با آنها صحبت کنیم و به نگرانی­شان گوش دهیم.
• از مدرسه و معلم فرزندمان بخواهیم که تکالیف و برگه­های آموزشی را از طریق شبکه­های مجازی به ما بدهند تا بچه­ها بتوانند فعالیت­های روزمره خود را انجام دهند.

در زمان قرنطینه یا بستری به کودک چه چیزی بگوییم؟

• قرنطینه یا بستری برای کودک ممکن است ترسناک یا کسل کننده باشد.
• تا حد ممکن، کودکان را در کنار خود نگه داریم.
• اگر به دلایل مختلف مانند بستری یا قرنطینه شدن مجبور به جدایی شدیم، با اطمینان بخشی برای او توضیح دهیم که کودک و یا یکی از اعضای خانواده حالش خوب نیست و باید در بیمارستان بستری شود تا دکترها به او کمک کنند، که حالش بهتر شود.
• به طور منظم با کودک تماس تلفنی، ویدیویی داشته باشیم.
• به کودک اطمینان دهیم همه چیز مرتب است.
• گاهی پرت کردن حواس کودک بهترین راه حل است. کودک را با بازی، تماشای تلویزیون، یا خواندن کتاب سرگرم کنیم.