پلاک دندان یک لایه بسیار نازک شامل باکتری های مختلف است که همیشه روی دندان ها ایجاد می شود. پلاک بسیار چسبنده است و روی دندان های همه می نشیند. این لایه چسبناک به خودی خود مشکلی برای ما ایجاد نمی کند و اگر هر روز مسواک بزنیم یا به بهداشت دهان و دندان رسیدگی کنیم پس از هر بار شکل گرفتن اثرات منفی آن از بین می رود. اگر هم بهداشت دهان و دندان ضعیف باشد، پلاک ها در نهایت تبدیل به تارتار یا همان جرم دندان می شوند که باعت ایجاد مشکلات بسیار بزرگی برای سلامت دهان و دندان می گردد.

همین که پلاک اندک اندک و لایه لایه روی هم تجمع پیدا کند تبدیل به جرم دندان می شود و بعد از آن علائم زیر بروز می کند:

• ایجاد بوی بد دهان مزمن (هالیتوزیس)
• قرمز و متورم شدن لثه

همه پلاک دندان دارند، اما برخی از افراد در شرایطی قرار می‌گیرند که پلاک زیادی تولید می‌کنند و آنان همواره جرم دندان زیادی هم می‌گیرند. مثلا این افراد بیشتر به پلاک و جرم دندان مبتلا می شوند:

• افرادی که مقدار زیادی غذای شیرین یا نشاسته‌ای یا نوشیدنی مصرف می کنند.
• افرادی که به دلایل مسائل روانشناختی داروهایی مصرف می کنند که موجب خشکی دهان در آنها می شود.
• کسانی که سابقه پرتو درمانی سر و گردن داشته‌اند.

جرم دندان می تواند مشکلات و عوارض زیر را به همراه داشته باشد:

• ایجاد پوسیدگی دندان
• ملتهب شدن لثه یا ژنژویت
• بروز عفونت شدید لثه یا پریودنتیت
• از بین رفتن دندان
• ایجاد آبسه دندان
• عفونت دندان (عفونت پالپ دندان)

ما نمی‌توانیم جلوی تشکیل پلاک را بگیریم، چون حقیقت این است که بعد از خوردن هر چیزی ممکن است پلاک تشکیل شود. در اصل ما برای از بین بردن پلاک دندان می‌بایست جلوی تجمع آن را بگیریم و بعد از تشکیل اولیه پلاک، سریع مسواک بزنیم یا نخ دندان استفاده کنیم.

جرم‌گیری یکی از مؤثرترین روش‌های پیشگیری و درمان بیماری‌های لثه و بهداشت دهان است که باید توسط پزشک و با استفاده از تجهیزاتی خاص در مطب انجام شود. این روش به ‌طورمعمول برای کمک به بیماران مبتلا به بیماری لثه و افرادی که دچار تجمع بیش از حد پلاک می‌شوند، انجام می‌شود.

جرم‌گیری دندان فرآیندی است که در آن متخصص سلامت دهان و دندان، از طریق استفاده از ابزارها و تکنیک‌های مختلف، آلاینده‌های موجود بر روی سطح دندان‌ها و داخل لثه‌ها را از بین می‌برد. این فرایند به‌طور منظم و دوره‌ای انجام می‌شود تا از تجمع و انباشت آلاینده‌ها جلوگیری شود و هدف اصلی آن جلوگیری از بیماری‌های لثه و حفظ سلامت عمومی دهان است. در مقابل، بروساژ یا پولیش دندان، فرآیندی است که پس از جرم‌گیری انجام می‌شود و هدف آن نرم کردن و براق کردن سطح دندان‌هاست.

جرم‌گیری دندان معمولا در چند مرحله انجام می‌شود. در ادامه می‌توانید با مراحل جرم‌گیری دندان آشنا شوید.

معاینه اولیه دندانپزشکی: قبل از شروع، یک معاینه دندانی کوتاه خواهید داشت تا میزان جرم، پلاک، جرم یا سایر تجمعاتی که سلامت دهان و دندان شما را تهدید می‌کند، بررسی شود. در این مرحله پزشک با دقت دندان شما را معاینه می کند و میزان جرم دندان را تشخیص می‌دهد.

استفاده از بی‌حسی موضعی: یک بی‌حس‌کننده سبک که معمولاً به شکل کرم موضعی است، ناحیه تحت درمان را بی‌حس می‌کند. احتمالاً حرکات ناخوشایندی را احساس خواهید کرد اما این روش غیر جراحی است و به دندان‌ها یا لثه‌ها آسیب نمی‌رساند.

انجام جرم‌گیری: سپس دندانپزشک از یک وسیله مخصوص برای جرم‌گیری استفاده می‌کند. درواقع دندانپزشک با یک ابزار کوچک قلابی شکل، تمام پلاک‌های داخل دندان و اطراف لثه‌ها را می‌تراشد و پلاک را از بین می‌برد. جرم‌گیری بسیار عمیق‌تر از مسواک زدن دندان‌ها را تمیز می‌کند و برای سلامت دندان اهمیت زیادی دارد.

صاف کردن کناره‌های لثه: دندانپزشک یا متخصص بهداشت با استفاده از ابزاری به نام کورت دندان، لبه‌های ناهموار ریشه دندان‌های شما را صاف می‌کند و جرم ها را از بین می برد. انجام این کار به این معنی است که لثه‌ها می‌توانند خیلی راحت‌تر و بدون هیچ‌گونه جرمی به موقعیت خود بازگردند.

برای حفظ نتایج جرم‌گیری و جلوگیری از تشکیل مجدد جرم، رعایت این نکات ضروری است:

• حداقلدو بار در روز مسواک بزنید.
• ازنخ دندان برای حذف پلاک‌های بین دندان‌ها استفاده کنید.
• مصرفچای، قهوه و سیگار را کاهش دهید.
• از دهانشویه‌های ضدباکتری برای کاهش تجمع پلاک استفاده کنید.
• هر۶ ماه یک‌بار برای چکاپ دندانپزشکی مراجعه کنید.

آیا جرم‌گیری دندان درد دارد؟

جرم‌گیری دندان معمولاً بدون درد یا با درد بسیار کمی همراه است. اگرچه ممکن است برخی افراد به دلیل حساسیت دندان‌ها یا لثه‌ها یا وجود جرم‌های زیاد، مقداری ناراحتی یا درد خفیف را تجربه کنند، اما این درد معمولاً موقت است و با استفاده از روش‌های بی‌حسی موضعی قابل کنترل است.

آیا جرم‌گیری دندان باعث نازک شدن مینای دندان می‌شود؟

خیر، جرم‌گیری با هدف برداشتن جرم و پلاک از سطح دندان و زیر لثه انجام می‌شود و آسیبی به مینای دندان وارد نمی‌کند. حساسیت موقتی که ممکن است بعد از جرم‌گیری ایجاد شود، به دلیل برداشتن جرم‌هایی است که قبلاً بخشی از دندان را پوشانده بودند و پس از مدتی برطرف می‌شود.

آیا جرم‌گیری باعث لق شدن دندان‌ها می‌شود؟

خیر، در واقع، تجمع جرم و پلاک دندانی می‌تواند باعث تحلیل لثه و استخوان اطراف دندان شود که در نتیجه دندان‌ها لق می‌شوند. جرم‌گیری با برداشتن این رسوبات به حفظ سلامت دندان‌ها و لثه‌ها کمک می‌کند و اگر بعد از جرم‌گیری احساس لق شدن دندان‌ها دارید، این به دلیل وجود جرم‌های قبلی است که لثه را تحلیل داده‌اند و این وضعیت موقتی است.

جرم‌گیری دندان برای بچه ها مجاز است؟

جرم‌گیری دندان برای کودکان مجاز است و در واقع برای حفظ سلامت دهان و دندان آنها ضروری است. جرم‌گیری دندان در کودکان به از بین بردن جرم و پلاک دندانی کمک می‌کند و از پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و سایر مشکلات دهان و دندان جلوگیری می‌کند.

آیا جرم‌گیری برای دندان ضرر دارد؟

این موضوع که جرم‌گیری دندان ضرر دارد، کاملا اشتباه است و ریشه یابی علت این نوع افکار این است که جرم‌های تشکیل شده بر روی دندان به مرور زمان، لثه را خراب کرده و خود جایگزین می شود. این امر چون به مرور اتفاق می افتد و بیمار متوجه عقب نشینی لثه نمی شود و لثه ای که عقب نشینی کرده با جرم جایگزین می شود، فضای خالی که بین دندان ها در اثر عقب نشینی لثه هم که ایجاد می شود از دید بیمار پنهان می ماند. موقعی که بیمار برای جرم‌گیری مراجعه می کند وقتی این جرم ها تمیز می شود، لثه تحلیل رفته در معرض دید بیمار قرار می گیرد و چنین احساسی به او دست می دهد که جرم‌گیری دندان باعث از بین رفتن لثه شده است؛ در صورتی که تمام این اتفاقات قبلا صورت گرفته بوده ولی از دید بیمار پنهان مانده است. پس نتیجه می گیریم که این جرم است که ضرر دارد نه جرم‌گیری.

آیا جرم‌گیری دندان در بارداری مجاز است؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم که بهداشت دهان و دندان در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد. جرم‌گیری یک راهکار بی‌خطر برای از بین بردن جرم و آلودگی روی دندان‌ها است که می‌توانید آن را در دوران بارداری نیز انجام دهید. انجام جرم‌گیری در دوران بارداری، با مشورت دندانپزشک و تحت نظارت او سلامت جنین را به خطر نمی‌اندازد. سه ماهه دوم بارداری (ماه‌های ۴، ۵ و ۶) به عنوان بهترین زمان برای انجام جرم‌گیری و سایر درمان‌های دندانپزشکی توصیه می‌شود، زیرا در این دوره جنین به اندازه کافی رشد کرده و مادر نیز در وضعیت راحت‌تری قرار دارد.

آیا استفاده از خمیر دندان های ضد جرم مفید می باشد؟

استفاده از خمیر دندان‌های ضد جرم می‌تواند در پیشگیری از تشکیل جرم و کاهش پلاک‌های دندانی مفید باشد. این خمیر دندان‌ها حاوی موادی هستند که به از بین بردن رسوبات و جلوگیری از ایجاد جرم جدید کمک می‌کنند. با این حال، آنها دارای مقادیر زیادی از مواد ساینده بوده و فقط رنگ و لکه های رسوب نموده بر دندان را که زنگ (Stain) نام دارد، تمیز می کنند و استفاده همیشگی از آنها توصیه نمی گردد. برای از بین بردن جرم‌های سخت و قدیمی، جرم‌گیری حرفه‌ای توسط دندانپزشک توصیه می‌شود.

چنانچه شما به مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه نماید و در یکی از گروههای هدف زیر قرار داشته باشید شامل:

• کودکان زیر 6 سال
• کودکان 6 تا 14 سال
• زنان باردار و مادران شیرده

در ابتدا توسط مراقب سلامت فرم معاینه دهان و دندان را برای شما تکمیل می شود (اگر تاکنون به مرکز خدمات جامع سلامت مراجعه نکرده اید، در ابتدا برای شما پرونده سلامت تشکیل می شود). در صورت وجود مشکل دندانی، به دندانپزشک همان مرکز یا نزدیکترین مرکز خدمات جامع سلامت دارای متخصص سلامت دهان و دندان ارجاع شده و به صورت رایگان ویزیت خواهید شد. سپس با توجه به نتایج معاینه دندانپزشکی، برخی اقدامات درمانی مانند جرم‌گیری دندان برای شما با تعرفه دولتی انجام می گردد. (جرم‌گیری دندان به صورت رایگان برای افراد تحت پوشش پزشک خانواده روستایی انجام می شود).

به طور کلی خدمات دندانپزشکی به گروههای هدف در دو سطح ارائه می گردد. خدمات سطح یک شامل آموزش (آموزش و ارزیابي دفعات و نحوه استفاده از نخ دندان، مسواک، خمیر دندان، دهانشویه و بررسي جرم و پلاک دندان) و برنامه های پیشگیری (مانند فلورایدتراپی و فیشورسیلانت) و خدمات سطح دو عمدتا شامل ترمیم، جرم‌گیری، درمان ریشه و... می باشد.